Gerardus Magazine 2022-3

2022-3

mijmeringen van een missionaris

De drie harmonieën van mijnheer Pennings

Mijn vader vond dat er gestudeerd moest worden. Ik maakte daar mijn hoofdbezigheid van en wijdde er al mijn tijd aan. Hij meende ook dat niet enkel Grieks of goniometrie nodig waren om een gelukkig mens te worden. Andere zaken waren evenzeer belangrijk: met je handen dingen maken, sporten, kerkdeelname en muziek. De kerk dat ging wel, maar de rest… 

 

Klarinet
De muziek was bijzonder: eerst een jaar zangles, toen twee jaar blokfluit en met elf jaar een zelfgekozen instrument. Het werd de klarinet en wekelijks ging ik tijdens de zes jaar middelbare school naar de les. Ik legde me er niet erg op toe en kwam niet verder dan het langzame deel van het klarinetconcert van Mozart ofschoon vader eiste dat ik minstens een kwartier per dag studeerde. Mijn leraar Jean Pennings was echter een buitengewoon aardige man. Nooit verloor hij zijn geduld met die trage leerling. 
Na mijn eindexamen ging ik studeren en mijn klarinet werd nooit meer uit zijn koffertje gehaald. Ik nam hem wel mee naar Brazilië. Daar richtte ik me helemaal op de boeren en het directe pastoraat. En de klarinet bleef in de koffer. 

‘Lang zal ze leven’
In mijn eerste parochie werd echter het feest van de heilige Sebastiaan massaal gevierd: tien hele dagen en de philharmonie was daarbij een belangrijke factor om de feestvreugde te vergroten: elke dag traden ze drie keer voor de kerk op. Hier leerde ik dat volkse feestelijke culturele katholicisme kennen dat ik daarna steeds probeerde over te dragen in nieuwe parochies.
Toen ik in Santo Andre kwam te werken en ik er geen harmonie aantrof, trok ik de stoute schoenen aan. Ik vond een docent, een oude dame kocht nieuwe instrumenten, mensen wilden meedoen en de lessen begonnen. Hun eerste optreden zal ik nooit vergeten. Het dorp was samengekomen op het plein. Zo trots als een pauw kwam de harmonie aanlopen in het gelid en stelden ze zich op in drie rijen. En ja, daar kwam de eerste muziek: ‘Lang zal ze leven’. Veel applaus. Toen het tweede stuk: opnieuw ’Lang zal ze leven’ en ook de derde keer werd het gespeeld. Daarna gingen ze in gelid weg. Iedereen razend enthousiast.

 

Drie muzikanten
In de huidige parochie bestond enkel in Cabaceiras nog iets van een harmonie en in São Domingos niets. In wat over was van de harmonie van Cabaceiras zaten drie rasmusici die elk verschillende instrumenten bespeelden. 
Twee stuurde ik naar de universiteit voor muziekstudies en aan alle drie vroeg ik de harmonie weer nieuw leven in te blazen. Een van de leden was zeer handig: hij herstelde de instrumenten; zelfs mijn klarinet die in een zeer slechte staat verkeerde. Ze begonnen weer te spelen met vijftien muzikanten en bij elk kerkfeest traden ze twee keer op. De epidemie legde alles stil, maar ze zijn nu weer begonnen met spelen.
In São Domingos was er niets. Ik besloot de drie musici te vragen om te kijken wat daar mogelijk was en binnen een mum van tijd hadden ze twintig jongeren bij elkaar. Het kopen van nieuwe instrumenten zou me te duur worden naast de vergoeding voor de drie. 
Toen zag ik hoe musici onderling een soort erecode hebben. Via internet werden er overal tweedehands instrumenten gekocht die ze zelf wat opknapten. Zelfs de grote sousafoon die nieuw iets kost als een klein autootje werd vanuit São Paulo opgestuurd voor een zacht prijsje, omdat het voor collegamusici was. Binnen drie maanden hadden ze hun eerste optreden. Ze kenden al meer stukken dan de groep uit Santo André. 
De mensen vonden het geweldig: een harmonie in São Domingos. Ook daar overleefden we de corona en ik heb vorige maand zelfs nog acht instrumenten moeten kopen: de harmonie groeit. 

 

Trots
Telkens als ik ze zie spelen, denk ik aan mijn oude klarinetleraar. Via mijn zus kwam ik erachter dat hij in Best woonde. Na vijftig jaar heb ik contact met hem opgenomen. Hij was zich meer op de saxofoon gaan toeleggen. 
Mijnheer Pennings wist zich mij nog te herinneren en haalde nog een voor mij zeer emotioneel detail naar voren: vader was met hem persoonlijk gaan praten om mij aan te moedigen te spelen, want hij was bezorgd omdat ik veel te veel met mijn neus in de boeken zat: klarinetles zou een goede afwisseling zijn ook voor de rest van mijn leven. Het heeft hier in het verre binnenland van noordoost Brazilië drie harmonieën opgeleverd. Ik denk dat mijn klarinetleraar zeer trots mag zijn.

Jan Joris Rietveld