Gerardus Magazine 2018-6

2018-6

Duurzaam leven

Heeft jouw geloof groene vingers?

Marjolein Tiemens - Hulscher (1964, getrouwd, moeder van twee kinderen, wonend in Driebergen) werkte na haar studie plantenveredeling als onderzoeker en ontdekte dat de draagkracht van de aarde wordt bedreigd. Als lekenvoorganger in de katholieke kerk deelt ze haar ideeën over de zorg voor de schepping. Dat doet ze ook via haar website www.groengeloven.com en ze geeft workshops en cursussen, waarbij ze uitgaat van de zogenaamde ‘tien geboden voor het milieu’.


Met mijn ouders trokken wij vaak de natuur in. Ze vertelden ons de namen van de plantjes en de beestjes. Ik merkte, dat als je de naam kent, je het plantje beter ziet. Ze lieten ons van alles proeven, ruiken, voelen, zien en ervaren. Zo zal ik nooit het wonder vergeten dat als je een bloemetje van de gerande schijnspurrie onder water houdt, de bloemblaadjes zich samenvouwen. Deze houden dan een luchtbel gevangen, waardoor de meeldraden met het stuifmeel droog blijven.

Dit bloemetje groeit op de kwelder die bij vloed kan overstromen. Het sluiten van de bloem onder water is een overlevingsstrategie. Ik ben mijn ouders erg dankbaar dat zij ons verwondering voor de natuur hebben meegegeven.


Toen ik ouder werd, kreeg de natuur nog een andere dimensie. Namelijk die van schepping en de plaats van Gods aanwezigheid. “Gij zijt in alles diep verscholen, in al wat leeft en zich ontvouwt.” Een natuurervaring zoals een onverwachte blauwe flits van een ijsvogeltje kan voor mij een godsontmoeting zijn. Mijn hele dag fleurt ervan op. Het is alsof je een glimp opvangt van het ons overstijgende mysterie van het grote Zijn.

Na mijn studie plantenveredeling aan de universiteit van Wageningen werkte ik als onderzoeker. Mijn zorg om de draagkracht van de aarde nam toe; het gaat mij aan het hart om te zien hoe de Aarde is vervuild en uitgeput. Dat planten en dieren uitsterven en inheemse volkeren moeten wijken voor de activiteiten van economisch machtigen, die zich gedragen als overheersers en de Aarde en mensen uitbuiten voor eigen gewin. Hoe onze eigen samenleving geworden is tot een overconsumptie- en wegwerpmaatschappij.


Het heeft mij altijd verbaasd dat het thema ‘milieu’ niet in het kerkelijk leven is geïntegreerd. Opkomen voor het milieu was iets voor milieuactivisten. Dat hoorde niet in de kerk thuis. Maar als lekenvoorganger in de katholieke kerk ervoer ik het als heel inspirerend om ideeën over de zorg voor de schepping te delen. Het milieu, onze leefomgeving, is immers onlosmakelijk verbonden met zorg voor de schepping en sociale gerechtigheid; beide pijlers van het christelijk geloof. ‘Zorgen’ is een werkwoord. Je moet iets doen, of juist niet doen. Vandaar mijn motto: Groen Geloven is Duurzaam Doen!

Ik ben de website ‘Groen Geloven’ begonnen om mijn verwondering voor de natuur, mijn eerbied voor de schepping en mijn inzet voor naastenliefde, solidariteit en gerechtigheid verder uit te dragen; om mensen te laten nadenken over wat duurzaamheid betekent in relatie tot het geloof. Hoe wil jij de Aarde doorgeven? Wat betekent dit voor de keuzes in het dagelijks leven? Dat raakt aan vragen als: Wie wil je zijn als mens? Met wie of wat wil jij je verbinden?


De bijbel vertelt ons dat het menselijk bestaan is gebaseerd op drie onlosmakelijk met elkaar verbonden relaties: met God, met de ander en met de Aarde. Als er in die relaties iets schort, dan gaat het niet goed met ons en ook niet met de Aarde. De uitdaging waar we voor staan, is het herstellen van de relatie van wederkerigheid tussen mens en Aarde. Met Groen Geloven wil ik daaraan bijdragen. Daarvoor combineer ik de inspiratiebronnen die het geloof biedt met de kennis vanuit de biologie. Ik ben ervan overtuigd dat de kennis over hoe alles met alles samenhangt en van elkaar afhankelijk is, onmisbaar is in het denken over economie en samenleving. De ecologie van de Aarde, haar draagkracht, vormt de basis van ons bestaan. Als we een leefbare Aarde willen doorgeven dan moet de economie gebaseerd zijn op ecologie van de Aarde, zodat we haar grenzen niet overschrijden.


Ruim vijf jaar geleden kwam ik op het spoor van ‘de tien geboden voor het milieu’. Ze spraken me erg aan, omdat in deze geboden een link werd gelegd tussen onder andere geloof, ecologie, economie, gerechtigheid en nog veel meer. Ze zijn afgeleid van uitspraken van paus Benedictus XVI en de sociale leer van de katholieke kerk. Ze zijn een soort richtingaanwijzers op de weg van het goede leven. Ze kunnen ons helpen bij het maken van keuzes in ons dagelijks leven.



Ik ben dit verhaal begonnen met de verwondering voor de natuur. Hoe we omgaan met de Aarde begint met verwondering. Een van de belangrijkste alinea’s in Laudato Si’ vind ik dan ook: “Als wij zonder deze openheid voor verbazing en verwondering de natuur en het milieu benaderen, als wij niet meer de taal spreken van broederschap en schoonheid in onze relatie met de wereld, zullen onze gedragingen die zijn van een overheerser, van een consument of van een pure uitbuiter van de natuurlijke hulpbronnen, die niet in staat is paal en perk te stellen aan zijn directe belangen. Omgekeerd zullen soberheid en zorg spontaan ontstaan als we ons innerlijk verbonden voelen met alles wat bestaat.”


Veel mensen missen dat gevoel van verbondenheid. Om iets van het bewustzijn van die verbondenheid wakker te roepen, heb ik de cursus ‘Leven in verbondenheid’ ontwikkeld. De cursus is zowel gericht op het ‘weten’ van verbondenheid, zoals in ecosystemen, als op het ‘voelen’. Je maakt immers niet kapot waarmee je je verbonden voelt. Als je je verbonden voelt met alle leven, komt een duurzame levensstijl van binnenuit. Dan is soberheid niet ‘op een houtje bijten’, maar dat je niet meer neemt, koopt, gebruikt dan je werkelijke nodig hebt. Dat je kunt genieten van de kleine dingen. Mijn ervaring is dat dit veel vrijheid en vreugde geeft. Dat wil ik met Groen Geloven graag uitdragen.

Met de scheppingswandelingen, waarbij ik het collectieve scheppingsverhaal van oerknal tot nu in de natuur vertel, hoop ik dat mensen gaan ervaren hoe bijzonder de Aarde is: het enige stipje in het immense heelal waar het krioelt van het leven. Dat vervult mij met groot ontzag en dankbaarheid. Dat is Gods gave waar we, vol liefde en barmhartigheid, voor mogen zorgen.

Marjolein Tiemens-Hulscher