Gerardus Magazine 2023-7

2023-7

Kijken is een kunst

Een waardige vorm van verzet

Lees artikel als pdf
 

EIn 1949 werd door de hervormde synode van de Protestantse Kerk de Israëlzondag ingesteld. Te houden op de eerste zondag in oktober. Dit ‘omdat de kerk geroepen is in al haar geledingen het gesprek met Israël te zoeken en gestalte te geven aan haar onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël’, zoals in de Kerkorde staat. In de loop van de jaren zijn er (terecht) veel vragen hierover opgekomen. Dit is niet de rubriek om hier dieper op in te gaan, maar een heikel punt kan wel genoemd worden: de Palestijnen en hun verbondenheid met het land.
De Palestijnse kunstenaar Sliman Mansour (1947) heeft in zijn vroege schilderijen uiting gegeven aan het groeiend besef van verlies van het land Palestina. De ervaringen in de Zesdaagse Oorlog (1967) en vooral de bezetting van de westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem versterkten dat besef. Zijn jeugdervaringen leverden hem wel de beelden en de symbolen op die hij ging gebruiken om de Palestijnse identiteit in stand te houden en door te geven.
In het schilderij ‘Yaffa’ zien we een kordate jonge vrouw die een mand vol sinaasappels op haar rug vasthoudt, gekleed in een gewaad met traditioneel borduursel. Zij staat prominent op de voorgrond voor een sinaasappelboomgaard. Hoe langer je naar de achtergrond kijkt, hoe meer je ziet. 

Bij iedere boom zijn pluksters aan het werk. Twee vrouwen staan op de grond en kunnen zo bij de vruchten. Een derde vrouw raapt de gevallen sinaasappels op. De verschillende kleuren groen van de bladeren, de oranje sinaasappels, het geel dat door de bomen heen schemert en boven de boomgaard doorgaat, het wit van de jurk van de vrouw, al die kleuren geven je het gevoel van een zonnig land waar de oogst overvloedig is. Een welhaast ‘paradijselijke’ omgeving. Die er niet meer is, want de sinaasappelbomen staan voor het land dat verloren ging bij de uittocht van minstens 750.000 Arabieren uit Palestina in 1948. 
Toch is er meer dan alleen het weergeven van iets dat verloren ging. De stijl die Mansour hanteert is realistisch, dwingend haast, eenvoudig, duidelijk, maar het is niet het opdringerige realisme van een bejubelde manier van leven. Het werk roept verlies op, heimwee ook, maar ook hoop voor de toekomst. Die hoop ligt besloten in de warme kleuren, het gouden landschap vol leven en de onverzettelijkheid in de houding en het gezicht van de vrouw. Het schilderij is een waardige vorm van verzet.

Marije BijleveldÂ