Gerardus Magazine 2022-7

2022-7

Kijken is een kunst

Ode aan de schepping

In mei van dit jaar was ik een paar dagen in Barcelona. Natuurlijk moest ik de Sagrada Familia zien, de beroemde kathedraal waar, sinds het begin van de bouwwerkzaamheden in 1883, nog steeds aan gewerkt wordt. Ik heb ergens gelezen dat hij in 2026 af zal zijn. We zullen zien. Intussen heeft, met name aan de buitenkant, de tand des tijds zijn werk gedaan en kan men nu beginnen met restaureren. Maar dit detail dat u op de afbeelding ziet, is nog in volle glorie te bewonderen. 
Het maakt deel uit van een groter geheel van bloemen en bladeren in een portaal. Dat verwacht je daar niet, zulk kleurrijk beeldhouwwerk: groene bladeren, roze bloemen in volle bloei, sommige nog in de knop en daartussen, goed kijken, vogels en vlinders. Eerder zou je denken aan een scène uit de Bijbel, aan bijbelse figuren of heiligen.
Degene die bedacht heeft dat dit beeldhouwwerk er zo uit moest zien en daar in dat portaal moest komen, is Antoni Gaudí (1852-1926), hoofdontwerper en bouwopzichter van de Sagrada Familia. De naam van de kathedraal geeft aan dat de kerk is gewijd aan Jezus Christus en zijn aardse ouders Maria en Jozef, als model bij uitstek van het christelijke gezin. 
Gaudí had drie passies: natuur, kunst en religie. In de Sagrada Familia komen die drie samen in een heel organisch geheel. Zijn bouwstijl, het Modernismo, is te vergelijken met wat we in Nederland Jugendstil noemen waarvoor veel inspiratie uit de natuur gehaald wordt. Van jongs af hield Gaudí ervan de natuur te bestuderen. Die liefde is onmiskenbaar aanwezig in het hier afgebeelde detail.
We zouden kunnen vaststellen dat de kleur van de bladeren onnatuurlijk is, dat vlinders niet grijs zijn en dat de veren van de vogels ook niet de werkelijkheid weerspiegelen. Maar wie valt daarover als al die blaadjes zo minutieus gemodelleerd zijn, als de bloemen er zo waarheidsgetrouw uit zien, als de vogels en de vlinders er zo echt tussendoor dartelen? 
Gaudí hield zich bij het ontwerpen van de Sagrada Familia aan de rijke symboliek van het middeleeuwse katholicisme. Daarbij moeten we denken aan de Gothische kathedralen met hun glas-in-loodramen, ornamenten, realistische beeldhouwwerk van bijbelse scènes, bijbelse figuren, heiligen en ambachtsberoepen. Niet alleen was het geheel een ode aan God de Schepper, maar het verbeeldde ook het hemelse, het onstoffelijke, een boven de aardse verheven sfeer. Die ervaring ondervind je ook in de Sagrada Familia, binnen en buiten. Met dit gegeven kijk je toch met andere ogen naar zo’n detail.

 

Marije Bijleveld