In juni 2012 brandde het gemeentehuis van Waalre, een dorp onder de rook van Eindhoven, grotendeels af. Nederland was geschokt omdat de vuurzee ontstond als gevolg van een aanslag met twee verschillende personenauto’s. De aanslag op het monumentale pand uit 1929 werd landelijk ervaren als een aanval op de rechtsstaat. Drie verdachten werden opgepakt, maar moesten wegens gebrek aan voldoende bewijs weer worden vrijgelaten. Het feit dat voor deze daad nog altijd niemand is veroordeeld, frustreert velen nog steeds.

Rechercheur Antonius
Een van hen – hij of zij is onbekend – gaf aan deze frustratie een bijzondere uiting. Hij hing tegen een bouwhek rond de ruïne van het gemeentehuis een lichtgroene box van kunststof. Er zouden bijvoorbeeld legoblokken in gezeten kunnen hebben. In die box plaatste hij een beeldje van Antonius van Padua en een noveenkaars. Onder het ‘kapelletje’ hing hij een schietgebedje: ‘Heilige Antonius van Padua zorg ervoor dat de daders van dit misdrijf óók gevonden worden.’

Tot op heden is deze bede niet gehonoreerd, maar dat kan natuurlijk nog komen. Want als je mensen vraagt of Antonius helpt in geval van verloren zaken, dan is het antwoord opvallend dikwijls bevestigend. De aanroep van Antonius van Padua in het bijzondere kapelletje tegen het bouwhek was een vrije variant op het bekende schietgebedje ‘Heilige Antonius beste vrind, maak dat ik … terugvind’. Bij … vul je dan in wat je bent kwijtgeraakt en wat je zoekt.

Een Portugese Italiaan
Antonius van Padua is een van de twee bekendste heiligen luisterend naar de naam Antonius. Zijn misschien nog net iets beroemdere naamgenoot is Antonius Abt, feestdag 17 januari en in de volksmond beter bekend met de toevoeging ‘met het varken’. Zijn bekendste attribuut is een varken. Toen hij als kluizenaar in de woestijn in Egypte leefde, verscheen de duivel hem een keer in de gedaante van dit dier. Ten tijde van de mond- en klauwzeercrisis in het begin van deze eeuw kochten veel boeren een beeldje van Antonius Abt, met het varken.

Het heiligenbeeld van Antonius van Padua – feestdag 13 juni – is heel wat minder spectaculair. Gekleed in het habijt van de franciscanen draagt hij het Kindje Jezus op zijn linkerarm. In zijn rechterhand houdt hij een lelie, teken van zuiverheid. Zijn gezicht staat zo mogelijk nog devoter dan dat van Onze-Lieve-Heer, die op afbeeldingen met Antonius van Padua in verband wordt gebracht omdat Hij hem vlak voor zijn dood zou zijn verschenen. Franciscus van Assisi benoemde Antonius van Padua tot belangrijkste theologische leidsman van de franciscaanse beweging.

Pas aan het eind van zijn leven vestigde Antonius zich in Padua. Hij werd in 1195 in Lissabon geboren. De kathedraal is gebouwd op de plek van het geboortehuisje van Santo Antonio de Lisboa, een van de beschermheiligen van Portugal. In Lissabon en in heel het land kom je overal afbeeldingen van hem tegen. Tot verdriet van de Portugezen gingen de Italianen met hem aan de haal. De volksprediker overleed op 13 juni 1231 in Arcella bij Padua. Ongewoon snel, het jaar daarop, werd hij heilig verklaard. In 1263 werd zijn gebeente overgebracht naar de speciaal gebouwde Antoniusbasiliek in Padua.

Heilige van het volk
De stad werd een van de grootste pelgrimsplaatsen van Italië. Per jaar komen er miljoenen mensen op bezoek bij de patroon van de verloren zaken. De heilige Bonaventura (14 maart) stimuleerde zijn verering door op te merken: ‘Zoek je wonderen, ga dan naar Antonius.’ Het bekende schietgebedje ‘Heilige Antonius beste vrind…’ is nog steeds zeer populair en wordt vaak gebeden. En hoe actueel deze heilige in het volksgeloof nog wordt beleefd, maakte het kapelletje tegen het bouwhek van het vernielde – en inmiddels weer herstelde – gemeentehuis van Waalre wel duidelijk.

Het volksgeloof wist Antonius van Padua altijd wel te vinden. In sommige kerken kun je nog speciale offerblokken met het opschrift ‘Antoniusbrood’ vinden. Dit gebruik ontstond in 1890 in het Franse Toulon. Als een gebed tot Antonius van Padua om iets terug te vinden was verhoord, stopte je uit dankbaarheid een muntstuk in het offerblok. Het tegenovergestelde van belonen is straffen. Bleek hij doof voor de smeekbede ‘Heilige Antonius beste vrind…’ dan werd het beeld voor straf in de hoek geplaatst. Dit gebeurde nog in de jaren ’50 in de Kempen. Maar na deze straf herkreeg hij snel zijn vertrouwde plaats te midden van de santenkraam van het Rijke Roomsche Leven, want doorgaans blijkt de heilige een goede hulp bij verloren zaken.