Gerardus Magazine 2019-4

2019-4

Kunstrubriek

Een ondeugende peuter

Het is een wonder dat deze beeldengroep uit ± 1500 er zo kleurrijk uitziet. Heel veel beelden hebben in de loop van de eeuwen hun kleuren verloren, zodat we alleen het hout kunnen bewonderen waaruit ze gesneden zijn. Ook heel interessant, maar net als bij de witte marmeren Griekse beelden, moeten we bedenken dat ze ooit bedekt waren met verf. Vaak werden kleurstoffen gebruikt die schaars, dus duur waren. Daardoor werden de beelden heel kostbaar.

Deze groep, een St. Anna te Drieën, is omgeven door veel raadsels. Ondanks intensief speurwerk en vergelijkingen met soortgelijke beeldengroepen, is men er nog steeds niet achter wie het gemaakt heeft. De beeldhouwer is de geschiedenis in gegaan als ‘De Meester van Elsloo’, genoemd naar de plaats waar het beeld vandaan komt. Wel is geconstateerd dat er meerdere beeldhouwers zijn van wie de stijl van de werken overeenkomt met die van de Meester van Elsloo. Ze hebben allemaal op het einde van de middeleeuwen gewerkt in en rondom Limburg. Daar was een levendige productie van houtsculptuur. Waarschijnlijk moeten we ons een aantal kleinere werkplaatsen voorstellen op verschillende plekken. Misschien werden er leerlingen uitgewisseld of gingen ze zelf van de ene naar de andere werkplaats.



Hoe dan ook, dit is in elk geval een meesterwerk. Kijk maar naar de fijn besneden gezichten van Maria en Anna, naar de slanke figuren, gehuld in overdadig geplooide kleding, waarin de lichamen toch nog herkenbaar zijn. De figuren verdwijnen niet in een overdaad aan draperieën, wat maakt dat ze soms plomp kunnen overkomen. Maria is duidelijk als jong meisje weergegeven en staat in een voor die tijd typische ’S-houding’. Maar wat het geheel helemaal levendig maakt, is het Jezuskindje dat lijkt te willen ontsnappen aan de greep van de moeder. Het zet zich op haar hand af met een voetje en grijpt naar het getijdenboek van Anna. Met zijn krullenkopje is het niet alleen een lieve, maar ook wat ondeugende peuter. Heel anders dan het rechtop zittende zegenende Christuskind dat we nogal eens aantreffen in die middeleeuwen. Zo’n ‘kattenkwaad’ uithalend jongetje zien we bij meer van de St. Anna te Drieën uit de streek waar de Meester van Elsloo werkzaam was.

Het zijn bijbelse figuren, maar net zo goed mensen van vlees en bloed. Zelfs na zoveel eeuwen hebben ze niets aan aantrekkingskracht ingeboet. 

Marije Bijleveld