De oorlog was nog volop gaande toen een aantal inwoners van Tilburg Maria beloofde haar ter ere een kapel te bouwen. De kapel kwam er ‘ex voto’: krachtens gelofte. In de tijd waarin de kapel ontstond, werd Tilburg het ‘Rome van Nederland’ genoemd: de stad was doordesemd van het katholieke geloof, maar is inmiddels zo goed als helemaal geseculariseerd. Toch is de oorlogs- en bevrijdingskapel O.L. Vrouw ter Nood nog immer een belangrijke verworvenheid in de binnenstad.

Die binnenstad werd recent door VisitBrabant, een provinciale marketingorganisatie om meer toeristen naar de provincie te halen, getypeerd als hip: voor toeristen is dat karakter een goede reden om Tilburg met zo’n 220.000 inwoners te bezoeken. Hoe kan het dat een Mariakapel in een ontkerkelijkte stad met een eigentijdse sfeer en bevolking zo floreert? Het antwoord is: actief zijn, en wel zo, dat de kapel in de moderne samenleving relevant blijft. 

 

De manier van kijken en doen van de mensen achter de kapel werd in september 2019 nog duidelijk voor het voetlicht gebracht door Karel Bergmans, deken (voorzitter) van het gilde dat de kapel beheert. Hij deed dat op een congres over de toekomst van kapellen en pelgrimsplaatsen. 

De beheerstichting van de Kapel O.L. Vrouw ter Nood was een van de organisatoren van dit congres, dat een succes was door het aantal deelnemers en de structurele plannen die er zijn gesmeed. Dit congres was een van de activiteiten om met de kapel aan de weg te timmeren.

 

Nog jonge kapel nu al rijksmonument
De Kapel O.L. Vrouw ter Nood is een waar voortbrengsel van het volksgeloof. Toen de bevrijding eraan kwam, gingen de Tilburgers nog meer bidden dan ze al deden. De belofte de kapel te bouwen kwam van onderop; het sterkste wat er is. 

 

Voor deze materiële vertaling van het volksgeloof in Maria hadden de Tilburgers direct na de oorlog 137.000 gulden over. Dit opmerkelijk hoge bedrag in die tijd werd in baar geld en sieraden opgehaald. Wegens het gebrek aan bouwmaterialen werd eerst een noodkapel ingericht. In 1964 werd de kapel ingezegend door de in het bisdom Den Bosch nog steeds zeer populaire bisschop Rinie Bekkers.

 

Als je de kapel zoekt, moet je als niet-Tilburger nog goed je best doen, omdat het gebouw op een hofje staat, verscholen achter hoogbouw. Het adres is Kapelhof. De toegang is pal tegenover de Heikese kerk, de historische moederkerk van Tilburg. Eenmaal bij de Kapel O.L. Vrouw ter Nood blijkt dat de moeite wordt beloond. 

 

De architectuur is bijzonder. Architect Jos Schijvens schiep een in wit natuursteen uitgevoerd gebouw dat het beeld oproept van kruiende ijsschotsen. Deze symboliseren de wederopstanding van een stad die veel geleden heeft van de Duitse bezetting. Dit nog relatief jonge gebouw is dusdanig van belang dat het in 2014 tot rijksmonument is aangewezen.

De maagd overwint de draak
In het interieur is het Mariabeeld (Rijnlands, de vijftiende eeuw) zodanig geplaatst dat er van buiten een straal licht op valt. Een enorm, uit zeven panelen opgebouwd glas-in-beton-kunstwerk vertelt het verhaal van de maagd en de draak uit het bijbelboek Openbaring. Een voor Tilburg belangrijk voorwerp is een boek waarin de namen van alle slachtoffers staan. Elke dag wordt een nieuwe pagina omgeslagen. 
Opvallend is hoe je vanuit de kenmerkende binnenstedelijke herrie, letterlijk een plaats van stilte betreedt. De typering ‘serene rust’ is zeer toepasselijk. Voortdurend lopen mensen in en uit. Ze zitten in gedachten verzonken, zitten zomaar even of steken een kaarsje op. Op alle dagen, met uitzondering van zondag, wordt om 12.00 uur een eucharistievering gehouden.

Mariakrant boordevol Marianieuws 
De beheerstichting is opmerkelijk actief met een stroom aan activiteiten. Deze zijn er steeds op gericht om de aandacht op de kapel gevestigd te houden én om de hedendaagse mens te laten ervaren dat zo’n kapel en Mariadevotie er nog steeds toe doen. De lijst van aansprekende initiatieven is lang. Onder meer werden grote tentoonstellingen ingericht over allerlei aspecten van de Mariaverering. 

 

Opvallend was een echte krant, onder de titel ‘Mariakrant’, boordevol verhalen over hoe mensen tegenwoordig Maria ervaren. Jaarlijks wordt een gratis, maar professioneel gemaakt boekje uitgebracht over aspecten van Maria. Het onderwerp in 2019 was bijvoorbeeld: bloemen die naar Maria zijn genoemd. Tegelijk werd een zakje met zaad van deze bloemen uitgebracht, zodat vorig jaar overal in Tilburg ‘duizend Mariabloemen bloeiden’.

 

Maria Zingt
Het jaarlijks hoogtepunt van de activiteiten in en om de Kapel O.L. Vrouw ter Nood is ‘Maria Zingt’. Een paar honderd mensen komen in de openbaarheid bij de kapel samen om Marialiedjes te zingen. Dit ‘Maria Zingt’ is een aanrader om eens mee te maken. De eerstvolgende vindt plaats op vrijdagavond 8 mei. Aanvang 19.00 uur.