De protestantse kerk St.-Jan in Maastricht is een bij toeristen geliefde kerk. Hij staat midden in het centrum naast de misschien wat beroemdere St.-Servaas. 
Maar met zijn rode toren valt hij wel op. Wie denkt dat de kerk alleen gebruikt wordt voor kerkdiensten heeft het mis. Er vinden door het jaar heen allerlei activiteiten plaats: onder andere lezingen, muziekuitvoeringen, congressen en beurzen. Ook de Universiteit van Maastricht houdt er feestelijke en plechtige activiteiten. En daarnaast is er ‘Op het Podium van de St.-Jan’ waarover ik de dames Hanske Kamphuis en Jet van Aalst interview. Hanske is vrijwilliger in de St.-Jan (o.a. voor de Stichting Vrienden van St.-Jan) en Jet is voorzitter van de VLAM (Vereniging Literaire Activiteiten in Maastricht).

 

Vertel eens waar ’Op het Podium van de St.-Jan’ voor staat. 
Hanske steekt van wal: ‘ ‘Op het Podium van de St.-Jan’ is een activiteit die vier keer per jaar plaatsvindt, in het voor- en najaar. De kerk staat midden in het uitgaansgebied van Maastricht en vanuit de kerk kwam het idee op om hem op zondagmiddag open te stellen voor mensen, ook van ‘buiten’ de kerk. Onze bedoeling is de bezoekers een gevarieerd cultureel programma aan te bieden: bijvoorbeeld een lezing over een onderwerp, muziek en poëzie. Naast voedsel voor de geest komt ook de inwendige mens aan zijn trekken. In de pauze wordt er koffie en thee geschonken met simpele hapjes erbij. Door de bezoekers aan het einde een vrije gave te vragen, kunnen we deze middagen financieren’.

Hanske vertelt dat in december 2014 de eerste middag gehouden werd: ‘Kunst in de Kersttijd’. Aan de hand van schilderijen werd een gevarieerd beeld geschetst hoe kunstenaars door de eeuwen Kerstmis verbeeldden. Het ‘grote’ publiek was er toen nog niet. Er zaten voornamelijk eigen gemeenteleden. Er kwamen niet veel ‘vreemde’ mensen naar de St.-Jan. Het bericht kwam alleen in het kerkenblad en het werd de zondag ervoor tijdens de kerkdienst afgeroepen. Hoe je juist de mensen van buiten de kerk moest aantrekken, was nog heel lastig. Geld was er niet voor dit project en het was een geluk dat voor het gebruik van de kerk niet betaald hoefde te worden. 

 

Hoe is het tenslotte wel gelukt om mensen van buiten naar de kerk te krijgen?
Hanske: ‘De eerste keren organiseerde ik de middagen samen met Jeanne van Doorn; zij concentreerde zich meer op de catering. Vermeldenswaard is de middag waarop de professoren Theo van Boven en Kees Flinterman praatten over hun werk bij de VN, respectievelijk als rapporteur voor martelingen en als lid in het VN-mensenrechtencomité. Voor een aandachtig gehoor vertelden zij boeiend over hun werkzaamheden. Misschien is toen wel een beetje de omslag begonnen, omdat het onderwerp niet puur religieus was, zoals wel het geval was met ‘Kunst in Kersttijd’ en later met ‘Kunst in de 40 dagentijd’ 
Jet: ‘In januari 2016 was ik in de St.-Jan als bezoeker bij Schuberts ‘Winterreise’. Uitgevoerd door twee in Maastricht bekende musici. Het was een prachtige middag. Ik kende Hanske al lang van allerlei cursussen en toen zij mij vroeg of ik mee wilde doen met het organiseren van die middagen ’Op het Podium van de St.-Jan’ zei ik enthousiast ja. Als voorzitter van de VLAM kon ik via de mail al mijn leden informeren en uitnodigen. En ze kwamen ook. Vanaf toen was de verhouding kerkelijk/buitenkerkelijk omgekeerd vergeleken met de allereerste middagen. De bekendheid met ‘Op het Podium van de St.-Jan’ groeide. Het was altijd weer spannend om te zien hoeveel mensen er kwamen. Bij sommige optredens waren het er wel honderd!’

 

Hoe kwamen jullie op ideeën en hoe kwam uiteindelijk zo’n middag tot stand?
Jet: ‘Hanske trekt de kar. Zij heeft de meest fantastische ideeën. Samen gaan we dan brainstormen en kijken wat we daarvan kunnen realiseren. Belangrijk is dat de middag gevarieerd moet zijn: dus in elk geval met muziek, een goed onderwerp en ik draag gedichten voor die bij dat onderwerp passen. De hapjes en de drankjes in de pauze zijn een groot succes; ze zorgen voor een gezellige en ontspannen sfeer. Met vallen en opstaan hebben we ten slotte toch een manier gevonden om de middagen aantrekkelijk te maken’. 
Hanske vult aan: ‘We hebben wel eens verkeerde mensen gevraagd, die bijvoorbeeld niet goed konden presenteren, om iets te noemen. Het kostte af en toe best veel inspanning om de juiste mensen te krijgen. Heel veel telefoontjes, gesprekken en bezoeken ook. We moesten de mensen altijd overtuigen. En áls je ze zover had dat ze toezegden, bleken ze toch niet te kunnen of ze vroegen te veel geld voor hun optreden. Ondertussen hebben we twintig middagen gehad. Een van onze successen was de Luthermaaltijd in het Lutherjaar 2017. Wij kwamen op het idee door een Luthermaaltijd die in Culemborg gehouden werd met tafelgesprekken, eten, drinken en gezang. Van Luther is namelijk bekend dat hij hield van eten, drinken én praten. Hij nodigde dan ook graag gasten uit aan tafel. Duizenden bladzijden ‘tafelpraat’ zijn overgeleverd. Wij hebben toen zo’n maaltijd georganiseerd op het koor van de St.-Jan met honderd bezoekers die geanimeerd met elkaar spraken. ‘Luther’ en ‘Erasmus’ hielden een openbare discussie en twaalf vrijwilligers, gekleed als middeleeuwse diensters, serveerden een stoofpot (geleverd door een catering) op een broodbord met slap bier en plaatkoek na. Het Seniorenkamerorkest zorgde voor een aangename omlijsting. Een zeer geslaagde middag.

 

 

De laatste middag die we gehouden hebben, was op zondag 16 februari en ging over Oranje en Maastricht, in aanloop naar het bezoek van koning Willem-Alexander en zijn familie aan Maastricht op Koningsdag. Historicus Jacques van den Bogaard vertelde over de verhouding tussen Maastricht en het koningshuis door de eeuwen heen. Helaas ging door corona dat bezoek niet door en daardoor is ook ‘Op het Podium van de St.-Jan’ voorlopig van de baan’. 

De dames willen nog kwijt dat ze, juist omdat ze elkaar zo goed kennen en elkaar aanvullen, dit kunnen doen. Korte lijntjes werken vaak beter en effectiever dan wanneer er meer mensen moeten beslissen. ‘We vinden het nog steeds heel leuk om onderwerpen te verzinnen en als je ziet dat de mensen komen en enthousiast zijn, dan zijn wij heel tevreden’.