Voor een in Nederland – en vermoedelijk ook in Vlaanderen – uniek ritueel moet je naar het Groningse Warfhuizen. 

Het 200 zielen tellende gehucht ligt midden in het weidse lage land in het noorden van de provincie. Goed zichtbaar. Weilanden zover het oog strekt. Als je aan komt rijden steekt Warfhuizen daar boven uit; het gehucht ligt op een kunstmatig aangelegde heuvel uit de tijd toen de mens hier probeerde land op de zee te winnen. En bovenop die verhoging staat een in 1858 gebouwde kerk op de plaats van een voorganger uit de dertiende eeuw. Als je je zintuigen er voor openstelt, voel je de eeuwen van het harde werken en de godsvrucht, aangeblazen door een straffe wind die hier altijd waait. Ik vraag Onze Lieve Heer om de bijstand van een E-bike als ik verder fiets met de wind pal op kop.

 

Ex-voto’s te koop
In het winkeltje in het voorportaal is een aantal devotionalia te koop die echt niet overal verkrijgbaar zijn. Liefhebbers daarvan moeten hier zeker eens gaan winkelen. Want ga maar na, waar koop je tegenwoordig nieuwe ex-voto’s – zelfs niet bij Bol.com. In menig pelgrimsoord hangen er kasten van vol, maar ze kunnen kopen, dat is een ander verhaal. Er is een keuze uit acht verschillende harten, een paard is te koop, een kat, een hond, een been. De prijzen zijn dermate democratisch dat iedereen zich het eeuwenoude ritueel van het schenken van een ex-voto kan veroorloven.  
In de kerk is menig ex-voto tegen een muur gespijkerd, zodat ‘Onze Lieve Vrouw van de Besloten Tuin’ met eigen ogen kan zien dat de gelovige een toezegging aan haar ‘ex voto’ is nagekomen: dat betekent immers ‘krachtens geloof’. Het Mariabeeld verheft zich een meter of twee boven het altaar en dat is voor een volksgelovige aan de hoge kant, want die wil toch het liefst zo dicht mogelijk bij Maria zijn. Het opvallende beeld komt uit Sevilla en is van een type waar deze Spaanse stad om bekend is. Tranen in de vorm van bolletjes glas parelen over haar gelaat. Het oogt zó intens dat je meelij krijgt met de moeder van God: och, mens toch, wat erg dat verdriet, die tranen… 

 

Het medelijden van Maria 
Maar het verdriet van Maria laat zich door die paar hartelijke woorden niet troosten; ze huilt namelijk om de mensheid, om jou en mij. Daarom houdt ze in haar hand een helwitte zakdoek, symbool van de tranen die ze plengt. De kans bestaat dat de zakdoek die ze op het moment van mijn bezoek bij zich draagt, is gekocht in het devotionaliawinkeltje in het voorportaal. Daar liggen ze te koop voor een luttel bedrag, stijf gestreken. De meeste bezoekers (tussen de 7.500 en 20.000 per jaar) brengen zelf een zakdoek mee, maar let op: het moet een witte zakdoek zijn. 
Het gebruik vindt zijn oorsprong in Spanje. Het is in 2005 in Warfhuizen door een Mariavereerder geïntroduceerd en nam nadien een tamelijk hoge vlucht. De zakdoek wordt bij Onze Lieve Vrouw van de Besloten Tuin gelegd. Deze wordt geruild tegen de zakdoek die er lag. De zakdoek waarmee de wenende Madonna haar tranen droogde, neem je mee. Het ritueel van de zakdoek biedt pelgrims geestelijke steun. De zakdoeken worden gegeven aan zieken of aan mensen die voor moeilijke opgaven staan. 

Kluizenaar
Het verwisselen van de zakdoek neemt pater Hugo voor zijn rekening. Hij is de enige kluizenaar van Nederland. De pater woont in het achterste deel van de kerk, de enige kluis van Nederland. Zijn laatste Nederlandse voorganger verliet in 1930 de kluis op de Schaelsberg in Valkenburg. Pater Hugo is sinds 2011 kluizenaar, een jaar later legde hij als kluizenaar de eeuwige gelofte af en in 2015 werd hij tot priester gewijd. ‘Onze Lieve Vrouw van de Besloten Tuin’ is de officiële naam van de kluis en van de jongste bedevaartplaats van Nederland. De naam is ontleend aan het Hooglied.* Als je het contemplatief ideaal van de kluizenaar vrij vertaalt, vind je hier Christus door bij Maria op bezoek te gaan. 

 

'Pater Hugo heeft het druk met het beredderen van het pelgrimsoord op het vlakke Groningse land. Maar desondanks vindt hij de tijd om zelf rozenkransen te knopen, te koop in het devotionaliawinkeltje, oerdegelijk en ‘by far’ te verkiezen boven de plastieken rozenkransjes die je hier en daar gratis mee kunt nemen.

 

* ‘Een besloten hof ben jij, een gesloten tuin, een verzegelde bron’ (Hooglied 4,12)