In het Teylers Museum in Haarlem is momenteel een interessante tentoonstelling te bezichtigen: ‘Vogelpracht’. Je moet wel van vogels houden natuurlijk om er de ene na de andere afbeelding van te willen zien. In de aanloop naar deze expositie verscheen in het dagblad Trouw een artikel over een boek dat de hoofdrol speelt op die expositie: ‘Birds of America’ van John Audubon (1785-1851). 
Het museum bewaart een van de 191 exemplaren die verschenen zijn met daarin alle 435 handgekleurde platen. Een van de illustraties bij het artikel was de hiernaast afgebeelde flamingo. Ik vond hem niet de mooiste vogel, maar de vreemde houding intrigeerde mij. 

Waarom is deze flamingo zo ‘vervormd’? Die op de achtergrond zien er veel natuurlijker uit. Het antwoord is even eenvoudig als voor de hand liggend: de vogel moest passen in het kader. De bladen hebben alle dezelfde afmeting (99 X 66 cm) en de ene vogel past daar beter in zijn geheel in dan de andere. Bovendien is het met die lange hals van de flamingo lastig ‘manoeuvreren’.  
Hoe langer je kijkt, hoe vreemder het wordt. Toch komt hier de kunstenaar om de hoek kijken. Ik stel me voor dat hij net zo lang heeft nagedacht over de vormgeving totdat hij de juiste manier vond om de specifieke kenmerken goed weer te kunnen geven en toch binnen het vastgestelde kader te blijven.
Wat hem vandaag de dag wel op kritiek zou komen te staan, is dat hij soms veel exemplaren van een bepaalde soort doodde om aan goede modellen te komen. De beste werd opgezet in een zo natuurlijk mogelijke houding en die gebruikte hij voor zijn tekeningen, aquarellen en pastels. Niettemin wordt hij wel beschouwd als de grondlegger van de natuurbescherming. Zijn boek heeft zeker het besef doen ontwaken dat natuur er toe doet.
Wat onderzoek ook heeft opgeleverd, is dat hij tot slaaf gemaakten voor zich liet werken. Toen Engeland in 1834 de slavernij afschafte, was hij het er helemaal niet mee eens. Bovendien kwam aan het licht dat hij ‘wetenschapsfraude’ gepleegd heeft. In 1826 kondigde hij een belangrijke ontdekking aan: een nieuwe soort, vergelijkbaar met de nationale vogel van Amerika, de zeearend, maar dan veel groter. Het bleek op fantasie te berusten en was gebruikt om zijn werk te promoten. Hij heeft trouwens wel een aantal soorten ontdekt. Ondanks deze bezwarende kanttekeningen bij de persoon Audubon, kan men toch genieten van zijn kunstenaarschap die uit de vogels spreekt!

De vogels zijn nog te zien t/m 9 januari 2022