Onlangs was ik in de City-kerk St. Nicolaas in Aken (D), een indrukwekkende kerk. Ze vormt een zone van rust te midden van het drukke leven in de binnenstad. 

Een vriendin herinnerde zich dat ze hier enige tijd geleden een indrukwekkend schilderij had gezien. Inderdaad, in een zijbeuk stonden we even later voor een imposant schilderij van een engel die met zijn peinzende blik kijkt naar een prachtig geweven tapijt – een kelim – in haar handen. 

Het doek werd in 2015 geschilderd door Roland Mertens, een veelzijdig kunstschilder uit Aken. Bij het schilderij lag een korte toelichting. Hierin wordt vermeld dat de kunstenaar tijdens het schilderen voortdurend met de vraag worstelde: “Waar blijft de kunst als het land in brand staat?” 

Wanneer er zich op vele plekken in de wereld – zoals op dit moment in Afghanistan – humanitaire rampen voltrekken, is het dan wel gerechtvaardigd om te vragen wat de betekenis is van de vernietiging van eeuwen oude cultuurschatten? In welke verhouding staat het een tot het andere?

Wat betekent cultuur, kunst en mogelijkheid tot zelfexpressie voor mensen die in een land leven waar een regime aan de macht is gekomen dat strikte wetten invoert en handhaaft? Een regime dat aan vrouwen en meisjes een weg naar ontplooiing en zelfexpressie afsluit? Biedt de herinnering aan een afbeelding als deze – ondanks alles – toch troost en perspectief van leven?

De engel is diep verzonken in gedachten. Ogenschijnlijk is zij een toonbeeld van rust. Het lijkt in schrille tegenstelling tot de indringende vraag van de schilder. Raakt deze vraag de engel? Raakt deze indringende vraag ons? Ik vermoed dat de kunstenaar bewust niet de verschrikkingen van oorlog en terreur scherp in beeld heeft gebracht. Wellicht dat hij zo de bittere context – de verwoeste steden op de achtergrond en het kale landschap – nog scherper tot uitdrukking kon brengen. 

Een andere vraag die mij bezighoudt is: symboliseert de engel in al haar kalmte en wijsheid een teken van hoop? Biedt zij – als teken van het onnoembare, de Onnoembare – op een verlate en verafgelegen plek perspectief? Weten wij dit appel te verstaan, maar vooral: zet het ons aan om concrete stappen op de weg van Vrede te zetten?

 

www.rolandmertens-art.de