Als je vanuit het dorpje Cabaceiras naar de plaats São Domingos rijdt, zie je na vijf kilometer aan je rechterhand wat optrekjes en een muurtje waarop geschreven staat ‘Virgem do Cruzeiro’ (‘Maagd van het kruis’). Toen ik hier pastoor was benoemd, werd mij verteld dat ik daar elke derde zondag van de maand de mis moest lezen, speciaal op de derde zondag van oktober. 

 

Devotie
Het verhaal dat ging, was dat hier honderd jaar geleden een meisje stierf en dat de ouders op die plek een kruis hadden opgericht. Dit kruis werd vanaf die tijd bezocht door mensen die er hun verzoeken aan God richtten. Men bewaarde zelfs iets van een jurkje dat van het meisje zou zijn. 
Maandelijks zag ik dat deze devotie inderdaad bestond en op de derde zondag in oktober verzamelde zich een grote menigte uit de verre omtrek. Het gaat om van die typisch katholieke geloofsuitingen die mij telkens weer ontroeren.  
Ik zou mezelf ontrouw zijn als ik hier niet meer van zou willen weten. De naam van het meisje was Josepha. Niemand kon mij vertellen of zij onder het kruis begraven was of op het kerkhof. Daar begon al een probleem. 

 

 

Speurwerk
Ik kon me niet voorstellen dat het een verzonnen verhaal was en bedacht dat ik in de doopboeken van de parochie misschien iets zou kunnen achterhalen. Daar vond ik inderdaad dat zij geboren was in 1915. Haar ouders waren Faustino Eneas Cavalcante en Ana. Josepha was een van de jongste van een twintigtal kinderen. Enkele jaren voor haar geboorte stierf het oudste zoontje Otavio, die bij het schoonmaken van de veekraal zodanig verbrandde dat hij stierf. 
De familie woonde op de in die buurt gelegen fazenda Cancelas. Josefa’s sterven kon ik nergens terugvinden, noch in kranten van die tijd, noch in civiele of kerkelijke overlijdensregistraties. Wel kreeg ik in de loop van de jaren vier verschillende kopieën van met de handgeschreven en in slecht Portugees opgestelde verhalen en een gedicht van de dorpspoëet. Ze spraken elkaar behoorlijk tegen. Het werd een speurtocht om het werkelijke verhaal naar boven te halen, dat ik hier met mijn eigen woorden vertel.
Op een marktdag, de maandag – vader was naar de markt – vroegen twee dochtertjes aan hun moeder of ze naar het beekje mochten. Daar stonden enkele quixababomen en konden ze spelen in het zand. De kleine Josepha zeurde om mee te mogen en moeder liet dat toe. Moegespeeld wilden ze naar huis, maar Josepha was moe. Ze was op een steen gaan zitten en had haar sandaaltjes uitgetrokken. Hoe haar zusjes ook praatten, ze wilde niet mee.
De meisjes gingen naar huis en vertelden hun moeder dat Josepha was achtergebleven. Deze haastte zich naar de aangegeven plaats, maar vond het meisje niet meer. Dat was het begin van een speurtocht die twee dagen duurde en waar veel mensen aan deelnamen. 

 

Genezingen
Een van de kronisten zegt dat op de woensdagmiddag een politieagent twee vogeltjes op een tak zag piepen en toen hij ging kijken trof hij daar het stervende meisje aan. De datum zou 20 oktober 1920 zijn geweest. Het meisje werd begraven. Vader liet een manshoog kruis plaatsen op de plaats waar zijn dochter gestorven was. Moeder verviel, na het verlies van haar tweede kind, in een depressie en bleef het bed houden. 
Na enkele weken vond iemand bij het kruis een boeket bloemen en een briefje waarop geschreven stond: “Dank aan jou, maagd. Op jouw voorspraak ben ik genezen van kanker”. Deze mare verspreidde zich snel en langzaamaan kwamen mensen op de plek hun verzoeken tot de Heer richten. 
Een oom, die pastoor was, bouwde een kapel voor maandelijkse misvieringen, er verscheen een ruimte om ex-votos achter te laten, in dit geval kinderpoppen en snoepjes, en mijn voorganger liet een grote overdekking bouwen. Er groeide een heus pelgrimsoord.
De kracht van de plek waar een jong meisje stierf, zag ik ook elders. In Soledade ontstond daaromheen in 1870 een heus stadje. Hetzelfde gold voor São Domingos, Patos en Amparo. Ik zie dit bescheiden pelgrimsoord als een volkse uitleg van een uitspraak van Jezus: “Laat de kinderen tot mij komen, want van hen is het Rijk der hemelen”.