Gerardus Magazine 2022-5

2022-5

Kijken is een kunst

Een beeld om in de ogen te kijken

Nu Titus Brandsma (1881-1942) op 15 mei jl. heilig verklaard is, heeft hij  bij het ‘grote publiek’ aan naamsbekendheid gewonnen. In de universitaire wereld van Nijmegen was hij al veel langer bekend. Hij was er hoogleraar filosofie aan de toenmalige Katholieke Universiteit en is er een jaar rector geweest. Daar is nu ook het Titus Brandsma Instituut, een wetenschappelijk onderzoeksinstituut over christelijke mystiek en spiritualiteit. Juist door zijn interesse voor de mystiek was hij maatschappelijk zeer betrokken: “God is verborgen aanwezig, in iedere mens én in de gehele schepping. Ieder moment schept God alles dat is uit het niets tevoorschijn. Alles is in God en God is in alles. Daarom staat de mysticus niet los van het alledaagse leven, maar staat hij of zij er juist voluit in”. Dat was de kern van zijn opvatting over mystiek. Daaruit kwam ook zijn niet aflatend openlijk verzet voort tegen de censuur-maatregelen die de Duitse bezetter oplegde. In 1942 werd hij gevangengezet, eerst in Scheveningen en toen in Kamp Amersfoort. Daarna werd hij gedeporteerd naar Dachau waar hij gestorven is. 
Priester-kunstenaar Gerard Mathot CssR, waarover Jeroen de Wit verderop in deze Gerardus schrijft, heeft enkele beelden van bekende persoonlijkheden nagelaten, waaronder ook een beeld van Titus Brandsma. Hier staat hij ten voeten uit als karmeliet in het ordekleed en als hoogleraar met in de ene hand boeken en brieven en in de andere hand de professorale baret. We voelen ons meteen tot hem aangetrokken, omdat alle details ertoe doen en we de rust en de kalmte ervaren van een bemind man. Hij staat fier rechtop met opgeheven hoofd en zo straalt zijn hele houding het onverzettelijke uit dat hij ten toon spreidde tegen de Duitsers. Niet alleen dát heeft Mathot weten vast te leggen, ook het medeleven, mededogen, het zich bekommeren om wat hij zag en hoorde om hem heen in de maatschappij én toch ook de ingekeerdheid van de mysticus. 


Toen het beeld onthuld werd in 1985 kreeg het een prominente plaats op het terrein van de Radboud Universiteit. Hopelijk blijft menig student even staan bij dit markante beeld om deze bijzondere man in de ogen te kijken.

Marije Bijleveld