Met mijn vrouw Huberta en met andere vrijwilligers ontvang ik al bijna 20 jaar pelgrims die onderweg zijn naar Santiago de Compostela. Eerst in Saint-Jean-Pied-de-Port, aan de voet van de Pyreneeën, nu in het gehucht Le Chemin, 25 km ten zuiden van Vézelay.

Op 1 oktober zwaaiden we onze laatste pelgrim uit. Hij vertrok met een grote cape om door de regen. En wij gingen de herberg winterklaar maken. Wat was het een druk seizoen geweest. Wij ontvingen 15% meer pelgrims dan in 2019. Het jaar daarna zou het coronavirus ook de ‘Camino’ (= weg) naar Santiago flink ontregelen. 

 

Terugblik
Maart 2020. Op het laatste moment besloten we om niet te vertrekken van ons winteradres naar de herberg. Daar stonden we dan: overal om ons heen verhuisdozen, vol met spullen voor een nieuw seizoen. Een symbool van gestolde beweging. De herberg zou voorlopig dicht blijven.

Maar hoe erg was dat nu echt? Wij waren gezond, terwijl veel families waren getroffen door het virus. Veel mensen verloren hun baan of opdrachten. Onze herberg is vrijwilligerswerk. Wij pakten onze dozen dus weer uit en probeerden intelligent om te gaan met de lockdown. En die bleek ook voordelen te hebben. Na 19 jaar beleefden we ineens weer een lente in Nederland, stil en wonderschoon.
Tegelijk waren er tekenen van nóg een lente. Tegen de achtergrond van dreiging en verdriet ontstonden goede, essentiële vragen en gedachten. Wat zegt het coronavirus over hoe wij, mensen, omgaan met de aarde? Hoe houdbaar en zinvol is ons streven naar steeds meer economische groei? Kunnen wij ook intelligent omgaan met onze vrijheid? En wat betekent dit alles bijvoorbeeld, heel concreet, voor het pelgrimeren?
Seizoen 2022
Ook de Camino stond al jaren in het teken van groei, groei, groei. In 2020 en 2021 gooide het coronavirus roet in het pelgrimsmenu, maar dit jaar ging de stijgende lijn verder waar die in 2019 was gebleven. Tegelijk valt op dat:
•    het aandeel van de West-Europeanen afneemt, 
•    steeds meer pelgrims alleen de minimale afstand lopen om voor een ‘Compostela’ (een ‘diploma’) in aanmerking te komen,
•    relatief steeds minder pelgrims te voet vanuit huis vertrekken.

Dat betekent dat meer en meer pelgrims van verder aanreizen voor een kortere Camino in Spanje.

 

Het moment van bezinning, onder indruk van het coronavirus, lijkt voorbij. Ook de pelgrimswereld wil terug naar ‘normaal’, al wijst toch zoveel erop dat dat niet kán!? Pelgrims konden deze zomer de abnormale hitte en droogte ervaren, die leidden tot bosbranden langs de route. Elders in de wereld kwamen steeds meer mensen om door extremer weer. Een klimaatramp dreigt. 

Betekent dat, dat pelgrims beter niet meer op pad gaan? Nee, dat is het ene uiterste. Maar dit seizoen beleefden we misschien het andere uiterste, toen we Christie ontvingen, uit Nieuw-Zeeland. Zij was nu voor het 15e jaar naar Europa gevlogen om daar de Camino te lopen (totale CO2-uitstoot: 88,5 ton). Ook andere gasten liepen eerder de Camino en maakten daarvoor verre reizen. Het gaf ons een ongemakkelijk gevoel: je wilt graag gastvrij zijn, maar is dat echt grenzeloos?

 

Nieuwe wegen?
Elke verandering begint bij het stellen van vragen over wat ‘normaal’ lijkt. Zeker pelgrims (= vreemdelingen) kunnen de uitdaging aan om nieuwe wegen in te slaan. Om vanuit de comfortzone van de drukke, goed uitgeruste Camino door te stappen en verder inhoud en vorm te geven aan waar het ten diepste om gaat. 

Wij kennen genoeg voorbeelden van mensen die – relatief dicht bij huis – hun eigen tochten ondernemen. Bijvoorbeeld naar pelgrimsoorden als Vézelay, bij ons om de hoek, of Wittem, u welbekend. Of naar een persoonlijke bestemming. Zo liep ik jaren geleden een pelgrims­tocht naar het graf van mijn moeder. Ik vertrok klokslag middernacht en kwam daar bij het laatste licht van die winterdag aan. Huberta liep in de winter van 2007 vijftig dagen door Nederland. Elke dag blikte zij terug op een levensjaar. ’s Avonds was zij te gast bij pelgrims die vertelden over hun leven na de Camino. Virginie liep deze zomer haar eigen route vanaf Vézelay, in het voetspoor van haar moeder die ooit als pleegkind in de Morvan was geplaatst. 

Hoe eenvoudig, betekenisvol en mooi kan pelgrimeren zijn ...