De redemptoristen hebben met hun pastorale werkzaamheid vanuit Wittem en andere kloosters in het land tastbare herinneringen nagelaten. Ik bedoel de zogenaamde ‘missiekruisen’. 
Veel lezers zullen bij het woord missiekruis wellicht denken aan een kruis dat verbonden is met de zending in verre landen, een kruis dat bijvoorbeeld herinnert aan een missionaris uit eigen dorp of stad. Maar toch hebben de missiekruisen daar niets mee te maken. Zij vormen een tastbare herinnering aan een vorm van pastoraat in eigen land: de volks­-
missie. 
Een volksmissie was een soort van parochieretraite. Die naam werd in de nadagen van de volksmissies ook wel gebruikt om de vorm een eigentijds tintje te geven. Maar het heeft niet geholpen. De volksmissie verdween in het begin van de jaren zestig uit het pastorale repertoire. 

Een dringende behoefte 
Toen de bisschoppen van Nederland in 1993 voor hun ad limina-bezoek naar Rome gingen, schilderden zij in hun rapport Nederland af als een land dat opnieuw geloofsverkondiging nodig had. ‘Nederland missieland’ zo werd het in de media samengevat. 
Bij hun bezoek in 2022 was de boodschap nog steeds dezelfde: Nederland heeft nieuwe evangelisatie nodig. Maar al lang daarvoor was het besef aanwezig dat het geloof ook in eigen land intensiever verkondigd moest worden. Veel mensen waren katholiek uit gewoonte, maar wisten te weinig over hun geloof. 
In de eeuwen na de middeleeuwen leefde de overtuiging dat dit vooral op het platteland het geval was. Daarom gingen enkele orden en congregaties zich speciaal toeleggen op preekreizen door de omgeving van de steden waar hun kloosters waren. De kapucijnen deden dat, de jezuïeten en de lazaristen. Die laatste congregatie heet er officieel zelfs naar: de congregatie der missie, en daarmee wordt de volksmissie in Europa bedoeld. 
De redemptoristen zijn in 1732 mede opgericht met het oog op de volksmissies. De stichter Alfonsus de Liguori ontwikkelde een eigen schema voor de volksmissie. Deze bestond uit een reeks preken en vieringen in een parochie, omlijst met geloofsinstructie en biechthoren, gedurende een periode van ongeveer tien dagen. Voor die volksmissie werden doorgaans enkele paters samen op pad gestuurd. De bedoeling was om de parochianen in het dorp eens flink onder te dompelen in het geloof, om ze te brengen tot afkeer van de zonde (aversio) en tot bekering tot de liefde voor God (conversio). 

Draaiboek
Het verzoek voor een volksmissie kwam doorgaans van de pastoor van een parochie, die vond dat zijn gelovigen wel een opfrisbeurt konden gebruiken. De overste van een redemptoristenklooster stelde een team samen voor de volksmissie. Dat team trok naar het werkgebied, en tot het begin van de twintigste eeuw gebeurde dat te voet of te paard. Omdat de boerenbevolking het in de zomermaanden te druk had op het land, werden de volksmissies doorgaans gehouden vanaf de herfst tot en met de lente.
De volksmissie speelde zich niet alleen in het kerkgebouw af. Een eigen element van de redemptoristen waren korte toespraken in de openlucht, op verschillende plekken in het dorp. Die toespraken werden door Alfonsus ‘sentimenti’ genoemd. Zij moesten namelijk het gemoed van de mensen raken. Zij moesten opwekkend en uitnodigend zijn en waren bedoeld om de mensen naar de preken en conferenties in de kerk te lokken.
De volksmissie werd doorgaans ook in de openlucht afgesloten. Dat gebeurde doordat enkele kruisen van hout, gewoonlijk vijf, naar een bepaalde plek gedragen werden. Bij de kruisen werden ook weer korte toespraken gehouden. Ten slotte werd één kruis permanent opgericht, als blijvende herinnering aan de volksmissie. En dat is het missiekruis. Het moest de parochianen telkens bij het passeren herinneren aan de goede voornemens die zij tijdens de volksmissie gemaakt hadden.

Een knoop in onze pastorale zakdoek
Het waarschijnlijk oudste voorbeeld van een missiekruis in Nederland is dat op het Kerkplein bij de Petruskerk in Sittard, dat herinnert aan de allereerste volksmissie van de redemptoristen in Nederland in 1833. Een ander oud missiekruis, dat op de Gulperberg, geplaatst in 1834, is onlangs gerestaureerd. Maar er zijn er nog veel meer, in Nederland en België.
De pastorale praktijk waar de missiekruisen naar verwijzen, is verleden tijd. Maar de behoefte aan geloofsverdieping is van alle tijden. Daar mogen de missiekruisen ons aan herinneren.